اعمال نفوذ در حقوق ایران و کنوانسیون مریدا

جرایم اعمال نفوذ در حقوق ایران تحت عناوین «اعمال نفوذ»، «دلالی نفوذ» و «پذیرش نفوذ»، توسط قانون مجازات اعمال نفوذ بر خلاف حق و مقررات قانونی معرفی شده اند. در کنار جرایم مذکور، عنوان مجرمانه ی دیگری موسوم به«معامله ی نفوذ»، به واسطه ی الحاق دولت ایران به کنوانسیون سازمان ملل متحد برای مبارزه با فساد (مریدا)، به نظام حقوقی ایران راه یافته است. جرم اعمال نفوذ، به اعمال کردن نفوذ بر کارهای اداری و تغییر آنها به کمک نفوذ ناشی از روابط خاص، اطلاق می گردد. پذیرش نفوذ، جرمی منحصر به کارمند است، که به تاثیر نفوذ صاحب نفوذ، بر کارها و تصمیمات اداری منجر می شود. دلالی نفوذ نیز، دریافت هرگونه منفعت با طرح ادعای نفوذ، برای سوءاستفاده از نفوذ ناشی از روابط خاص می باشد. جرم معامله ی نفوذ از دو جرم درخواست دلالی و دلالی نفوذ تشکیل می شود. درخواست دلالی به واسطه ی وعده، پیشنهاد و ارائه ی امتیاز ناروا به طرفیت دو شخصیت کارمند و غیرکارمند صورت می پذیرد. اگر درخواست از غیرکارمند باشد، رفتار خواهان مطابق رفتار خواهان دلالی در حقوق ایران می باشد رفتاری که به رغم حضور در قانون مجازات اعمال نفوذ، مجازاتی به آن تعلق نگرفته است و چنانچه درخواست از کارمند صورت پذیرد، رفتار خواهان اعمال نفوذ معرف عنوانی بدیع معامله ی نفوذ می باشد. دلالی نفوذ در کنوانسیون شامل هرگونه درخواست و پذیرش امتیاز ناروا توسط کارمند و غیرکارمند، به منظور سوءاستفاده از نفوذ واقعی و اعتباری، می گردد. در صورتی که مقام دولتی اقدام به پذیرش امتیاز ناروا نماید، رفتار صورت گرفته منطبق با رفتار مرتشی در حقوق ایران خواهد بود و چنانچه درخواست و پذیرش توسط غیرکارمند انجام گیرد، عمل مرتکب همانند رفتار دلال نفوذ در حقوق ایران می باشد. بنابراین، تنها یک حالت از جرم معامله ی نفوذ با جرم دلالی نفوذ مطابقت می-نماید. سایر حالت ها یا مصداق جرمی دیگر هستند یا به رغم شناسانی قانون مجازات اعمال نفوذ، فاقد مجازات می باشند و یا اینکه حقوق ایران در مواجهه با آنها با خلاء رو به رو گشته است.